Nieuwsbrief Eikenboom, Centrum Psychosomatiek
Augustus 2006
Eikenboom, Centrum Psychosomatiek is Nederlands enige gespecialiseerde centrum voor diagnostiek, advies en behandeling van cli�nten met een combinatie van (onverklaarde) chronische lichamelijke, psychische en sociale problemen.
Eikenboom is ook initiator van het Kenniscentrum Psychosomatiek, sinds mei 2005 aspirant lid van het Landelijk Netwerk Kenniscentra GGZ.
In deze nieuwsbrief presenteren wij u de laatste relevante ontwikkelingen op Eikenboom. Voor wie ons niet kent is in de bijlage een uitgebreide toelichting opgenomen.
Verwijzersdag:
Op donderdag 5 oktober, vanaf 13.30 uur organiseren wij een verwijzersdag met als thema �Cli�nten tussen wal en schip, psychosomatische zorg in kaart gebracht�. Ontvangers van deze nieuwsbrief krijgen daar een aparte uitnodiging voor. Heeft u deze niet ontvangen dan kunt u voor informatie en aanmelden terecht bij Tracy van Ham (030-6965600 of T.vanHam@altrecht.nl).
Nieuwe poliklinieken psychosomatiek in Woerden en Gouda
Woerden: recent zijn wij op de locatie van het Regionaal Psychiatrisch Centrum (RPC) Woerden een polikliniek Psychosomatiek gestart. U kunt uw cli�nten verwijzen voor intakes, screening, een ori�ntatiegroep (motiveert voor psychosomatische benadering) en een verdiepingsgroep (specifiek gericht op de cli�ntspecifieke problematiek). De bedoeling is het behandelaanbod in Woerden verder uit te breiden.
Gouda: Op de locatie van de Arbo-Unie in Gouda verleent Eikenboom medewerking aan het initiatief van Altrecht om een polikliniek te starten buiten de gebruikelijke Altrechtregio. Wij bieden er verwijzers snelle hulp. Dat betekent dat we via korte lijnen makkelijk en snel bereiktbaar zijn voor adviezen en kortdurende behandelingen van psychosomatische aard.
Voor informatie en verwijzingen naar deze twee nieuwe locaties: bel Chaja Kaufmann (Woerden: 0348-427157, Gouda: 0182-596046, of mail C.Kaufmann@altrecht.nl).
Marokkaanse Mannengroep
Bij Eikenboom is de afgelopen jaren een groeiend aantal Marokkaanse mannen aangemeld met ernstige psychosomatische klachten voor wie het bestaande behandelprogramma onvoldoende aansloot. Voor hen is er nu gelegenheid om deel te nemen aan de speciaal ontwikkelde Marokkaanse Mannengroep. Het is een reeks van 12 poliklinische bijeenkomsten, gebaseerd op de uitgangspunten van de psychosomatiek en uit de hulpverlening aan allochtonen. Voor informatie en verwijzingen: bel Sam Gonesh: 030-6965600 of S.Gonesh@altrecht.nl).
Training Aandacht en Bewustwording
Eikenboom organiseert drie keer per jaar de �Training Aandacht & Bewustwording� waarin cli�nten leren omgaan met stress, pijn en vermoeidheid. Middels oefeningen wordt getraind in het omgaan met negatieve gedachten en gevoelens, het vergroten van de zorgzaamheid voor zichzelf, het vergroten van stressbestendigheid en het bevorderen van het lichamelijk en psychisch welzijn. De training is beschikbaar voor Eikenboomcli�nten en voor externe cli�nten, de laatsten na een aparte intake. Voor informatie en aanmelding bel Anke Hagen: 030-6965600 of A.Hagen@altrecht.nl).
Kenniscentrum Psychosomatiek
Het Kenniscentrum Psychosomatiek organiseert, naar aanleiding van haar offici�le start, in 2007 een congres over psychosomatiek. Het Kenniscentrum ondersteunt sinds kort Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) bij de opzet van een nieuw behandelaanbod � inclusief kliniek � psychosomatiek. Het MCL werkt daarin samen met GGZ Friesland Noord en de Stichting Revalidatie Friesland. Voor informatie bel Frederike Lether (030-6965600 of F.Lether@altrecht.nl). Zie ook de bijlage.
Het MCL zal naar aanleiding hiervan participeren in het Kenniscentrum. De Website van het Kenniscentrum zal in het najaar van 2006 de lucht in gaan.
BIJLAGE: Nadere informatie over Eikenboom, Centrum Psychosomatiek
Eikenboom, Centrum Psychosomatiek is Nederlands enige gespecialiseerde centrum voor diagnostiek, advies en behandeling van cli�nten met een combinatie van (onverklaarde) chronische lichamelijke, psychische en sociale problemen.
Onverklaarde chronische lichamelijke klachten en syndromen vormen steeds meer een probleem in de gezondheidszorg. Er is een grote verscheidenheid aan dit soort klachten, vari�rend van de somatoforme stoornissen (waaronder somatisatie, conversie, chronische pijn, hypochondrie) tot klachten die in deze tijd in de aandacht staan waaronder RSI, fibromyalgie, chronische vermoeidheid/ME en chronische whiplashklachten. Wat deze klachten gemeen hebben is het feit dat, ondanks de ernstige fysieke en mentale uitputting, invalidering en pijn, er geen duidelijk somatische oorzaak te vinden is. Het gevolg is dat cli�nten en artsen, langdurig en veelal tevergeefs, blijven zoeken naar somatische redenen die de problematiek veroorzaken of in stand houden. Cli�nten lijden dan ook zwaar onder hun klachten en doen een groot beroep op veel verschillende soorten zorg, zonder dat zij hier baat bij lijken te hebben. Veelal kunnen zij niet meer werken.
Psychologische hulp komt in de meeste gevallen pas laat in zicht. Vaste richtlijnen, visie, methoden en vaardigheden bij het behandelen van onverklaarbare klachten zijn van groot belang maar nog nauwelijks voorhanden. Veel cli�nten komen in een spiraal terecht van lichamelijke invalidering, ontreddering en sociaal isolement. Ze voelen zich vaak van het kastje naar de muur gestuurd en niet serieus genomen. 70% van de cli�nten van Eikenboom maakt gebruik van een rolstoel.
Een ander gemeenschappelijk kenmerk van de cli�nten van Eikenboom is het gebrek aan (psychologische) zelfzorg. Uit de vele levensverhalen blijkt het te gaan om mensen die als jonge kinderen beschadigd zijn (misbruik, mishandeling, medische ingrepen en emotionele verwaarlozing).
Uit epidemiologisch onderzoek blijkt dat er tenminste 30 % van de consulten bij de huisarts en naar schatting bij 35-50 % van de cli�nten in algemene ziekenhuizen sprake is van lichamelijk onverklaarde klachten.
Navraag bij verschillende specialistische instellingen die cli�nten naar het CPS doorverwijzen leert dat tenminste 10 % van de cli�nten van deze instellingen zo complex is dat de behandeling stagneert. Deze cli�nten worden verwezen naar en zijn geschikt voor het Centrum voor Psychosomatiek.
Het doel van de behandeling bij iedere doelgroep is genezing, in die zin dat de problematiek hanteerbaar wordt, zodat de cli�nt (weer) een plek in de maatschappij kan innemen en de kwaliteit van leven aanmerkelijk stijgt.
Het aanbod betreft:
- klinische behandeltrajecten, 6 maanden per traject
- deeltijdbehandeltrajecten, 1-daags of 3-daags, 10 weken tot 6 maanden
- observatietrajecten
- poliklinische behandelingen en themagroepen, waarbij meestal combinaties gemaakt worden van een gesprekscontact en een contact met fysiotherapeut, kunstzinnig therapeut of psychomotore therapeut
- consultaties in eerste en tweede lijn.
De behandeling bij Eikenboom richt zich op de autonomie van de cli�nt, op lichamelijk, psychisch en sociaal niveau. Het verbeteren van de draagkracht en zonodig het verminderen van de draaglast zijn daarbij belangrijk. In de interdisciplinaire behandeling worden de lichamelijke, psychische en sociale problemen in samenhang met elkaar bekeken en behandeld. Geprobeerd wordt cli�nten een �klik� te laten maken tussen lichaam en psyche en problemen in breder perspectief te gaan zien.
Naast interdisciplinair wordt milieutherapeutisch gewerkt. In de behandeling binnen een groep medecli�nten dient de groep als �oefenterrein�; leren omgaan met een sociale context met handicaps, het bevorderen van contact met medecli�nten om tot herkenning van problemen in de interacties te komen. Cli�nten wordt een veilige, steunende omgeving geboden, waarin gezonde ontwikkelingsprocessen naar autonomie versterkt worden.
De cli�nten van Eikenboom zijn en/of voelen zich verwaarloosd in hun vroege levensjaren en niet serieus genomen tijdens hun ziekteproces. Het is belangrijk hen zorg te bieden en te behandelen in een omgeving die �er wel toe doet�: een omgeving die veilig is en waar zichtbaar zorg aan is besteed.
De cli�nten van Eikenboom zijn vaak chronisch vermoeid, uitgeput en hebben chronisch pijn. Het is belangrijk dat zij tot rust komen en van daaruit hun leven stukje bij beetje weer op kunnen bouwen.
Doorgaans zijn zij niet in staat om op eigen kracht tot rust te komen, een natuurlijke omgeving met veel buitenlucht helpt daarbij: het oude sanatoriumconcept rust, reinheid en regelmaat is voor onze cli�nten nog steeds van grote waarde. Ze vormen de sleutelwoorden in de behandelvisie van een �growth facilitating environment� ofwel een omgeving die houvast en steun biedt en waar lichamelijke en psychische processen weer op elkaar worden afgestemd.
De behandeling zijn voornamelijk groepsgericht. Waar nodig vindt de behandeling (ten dele) individueel plaats.
Alle behandelingen zijn multidisciplinair. Onder andere de disciplines: psychiater, (huis)arts, psychotherapeut, klinisch psycholoog, GZ-psycholoog, fysiotherapie, psychomotore therapie, maatschappelijk werk, verpleegkunde en kunstzinnige therapie zijn vertegenwoordigd.
Eikenboom is gestart met een HKZ-certificeringstraject.
Plaats in de keten
Eikenboom verleent derdelijns specialistische zorg. Cli�nten worden naar Eikenboom doorverwezen door specialisten, revalidatiecentra, huisartsen, algemene en categorale ziekenhuizen en andere 2e en 3e lijns Instellingen. Als vervolgbehandelaar komen de huisarts, een vaktherapeut of een psycholoog veel voor. Er is een aanzienlijke daling van het aantal medische contacten, zowel in kwantiteit als in diversiteit (daling medisch �shopgedrag� na behandeling bij Eikenboom).
Cli�ntensatisfactie, effectmeting en cli�nteninspraak
De effectiviteit van de behandeling door Eikenboom wordt gemeten via het STEP-onderzoek van de SKP en Erasmus MC. Middels verschillende vragenlijsten wordt aan cli�nten gevraagd of ze baat hebben bij de behandeling, ook rekening houdend met de situatie aan het begin van de behandeling. De vragenlijsen worden afgenomen aan het begin en einde van de behandeling en een half, heel en twee jaar na de behandeling. Het betreft de volgende vragen- lijsten:
- GGZ-thermometer voor waardering door cli�nten
- TIC-P over zorggebruik, ziekte en werk
- EQ-5D over de kwaliteit van het leven
- SCL-90 klachtenlijst.
Over de resultaten wordt een publicatie voorbereid, uit de eerste gegevens blijkt dat de zorgconsumptie, na behandeling bij Centrum voor Psychosomatiek Eikenboom, significant afneemt en dat de gemiddelde cli�ntentevredenheid 8.1 bedraagt, met geen enkele score lager dan 7.
Daarnaast wordt in diverse wetenschappelijke onderzoeken nog een aantal aspecten van de behandeling getest.
De werkwijze is zowel evidence als practice based, het zorgprogramma somatoforme stoornissen is in ontwikkeling.
Cli�nten hebben uiteraard inspraak bij het opstellen van het behandelplan en er wordt veel gebruik gemaakt van individuele feedback.
Alle behandelmedewerkers zijn specialistisch WO of HBO-geschoold en alle medewerkers met een functie waarvoor het BIG-register geldt zijn als zodanig geregistreerd. Eikenboom doet mee aan inter- en supervisie. Zoveel als mogelijk zijn protocollen ingevoerd.
Eikenboom is voor eerste contacten en informatie dagelijks goed bereikbaar. Na aanmelding wordt na circa 4 weken het eerste contact gerealiseerd. Voor de polikliniek zijn er vervolgens nauwelijks wachttijden, voor de deeltijd is de wachttijd circa 3 maanden en voor de kliniek is dat circa 9 maanden.
In Nederland groeit de vraag naar diagnostiek, advies en behandeling op het gebied van de psychosomatiek/somatoforme stoornissen sterk en mede daardoor blijft een adequaat antwoord op de hulpvraag momenteel (te) vaak onbeantwoord. Eikenboom werkt daarom hard aan uitbreiding van haar aanbod. Deze uitbreiding stuit vooralsnog alleen op financi�le grenzen.
Naast de behandeling van psychosomatische klachten vindt op Eikenboom ook wetenschappelijk onderzoek plaats. Dit onderzoek is ondergebracht in het door Eikenboom ge�nitieerde Kenniscentrum Psychosomatiek (aspirant-lid Landelijk Netwerk Kenniscentra GGZ van het Trimbosinstituut). Enige onderzoeken die momenteel lopen of in de nabije toekomst starten zijn:
- de Actometer studie (verkenning van nut en toepasbaarheid van het gebruik van actometers, die de fysieke activiteit meten, te gebruiken in combinatie met het meten van de cognities over beweging en bewegingsangst),
- PDA-studie bij ernstig astma,
- PDA-feasability studie (verkenning van het nut en toepasbaarheid van elektronische symptoomrapportage bij pati�nten met ernstige somatoforme stoornissen die klinische of 3-daagse deeltijd behandeling ondergaan, gevolgd door een inventarisatie van de pati�ntenpopulatie van Eikenboom en effectmeting van de behandeling,
- Interactieve toepassing van PDA voor terugval preventie: inzetten van PDA op gezette tijden (6 maanden, 1 jaar, 2 jaar) ter opfrissing en terugval preventie, inzetten PDA middels voorgeprogrammeerde vragen is combineerbaar met online uitwisseling en directe feedback door behandelaar. (i.s.m. Astmacentrum Heideheuvel en UU Gezondheidspsychologie);
De zorg van Eikenboom valt sinds 2006 onder de zorgverzekeringswet.