"Onderhuids": agressie en onmacht in de psychosomatische fysiotherapie bij somatoforme klachten

Albert Mulder *, psychosomatisch fysiotherapeut

* werkzaam in een privé praktijk in Amsterdam, docent I.P.T. (Instituut voor Psychosomatische Therapie Amsterdam) bestuurslid van de Society for Psychosomatic Medicine

De psychosomatisch werkend fysiotherapeut krijgt veel patienten verwezen met somatoforme klachten. De patient voelt zich vaak slachtoffer en/of niet begrepen. De dokter heeft hen verwezen naar een fysiotherapeut voor ontspanning, maar men wil liever naar het ziekenhuis voor onderzoek. "er moet toch iets mis zijn, dat moet gevonden worden?"

Vaak is er al bij aanvang een spanning tussen patient en therapeut: de patient houdt vast aan de ziekteopvatting dat er iets beschadigd is of de patient stelt zich passief op. De therapeut weet het beter en vraagt een actieve houding van de patient.

Beide partijen staan tegenover elkaar, ervaren onmacht en dit roept agressie op. Soms wordt dit op directe wijze geuit, maar doorgaans blijven beide partijen uiterlijk beleefd en uiten het slechts indirect, waarbij er spanning blijft bestaan. Soms haakt een van beide af zonder resultaat.  

Somatoforme klachten kunnen ontstaan bij het niet adequaat omgaan met agressie.

Als therapeut signaleren, aanvoelen dat er onderhuidse spanning leeft, zowel bij de patient als bij de therapeut zelf en hiervan de betekenis verstaan en in de therapeutische relatie betrekken, kan voor beide partijen resulteren in een goede werkrelatie en een meer adequate behandeling opleveren inzake de somatoforme klachten.

In de voordracht wordt casustiek gebracht ter illustratie. Ook wordt expressieve oefentherapie gepresenteerd als interventiemethode bij (ingehouden) spanningsklachten.  

Leerpunten :

-         herkennen van signalen van onmacht en agressie in de behandeling van somatoforme klachten.

-         het actief betrekken van de (onderliggende) agressie in de behandeling van patinten met somatoforme klachten om de onmacht en agressie te reduceren en beide partijen meer bij machte te maken in de aanpak van deze klachtenbeelden.   

-         Expressieve oefentherapie in de psychosomatische fysiotherapie behandeling.