Symposium Rouw en Verlies

Society for Psychosomatic Medicine

Antwerpen 23 oktober 2004

Aantekeningen van enkele lezingen, gemaakt door Veronique van Voorthuysen

Een verdriet zonder woorden.Rouwen hele kleine kinderen wel?

door Ann Verhaert, kinder psychologe- psychotherapeut A.Z.ST Jan Brugge.

Rouw van kinderen   van 0-5 jaar

Dood en rouw komen in het ziekenhuis veelvuldig voor. Abortus, wiegendood, ongevallen en ziekte zijn hier voorbeelden van.

Van zeer groot belang is de betekenis van de dood en het afscheid nemen van broer en zusjes.

Wat betekent het voor een kind jonger dan 5 jaar? Dikwijls hoor je: "Ze weten het toch niet, ze kunnen er geen woorden aan geven of ze hebben nog geen herinnering."

Kleine kinderen worden niet meegenomen, maar naar buren of kennissen gebracht

Hoe begrijpt het kind het? Voor een klein kind is uit het zicht ook werkelijk weg.

Als het ouder wordt gaat het begrijpen dat een ouder ook weer terug komt. Hij gaat begrijpen dat gaan slapen niet betekent dat iemand weg is, maar dat de ouders steeds terugkomen

Tegen de 6-7- jaar wordt dat begrip meer definitief. eventjes.

Met 7-9- jaar is dit begrip er definitief.

Dood blijft, zelfs voor ouderen, een gegeven dat buiten onszelf ligt.

Belangrijk  is te weten dat:

1: de dood universeel is. Het geldt voor iedereen; iedereen gaat uiteindelijk dood

2: de dood onomkeerbaar, irreversibel is.

3: de dood een disfunctionaliteit is van het lichaam.

Een kind moet begrijpen dat het dus geen schuld is van iemand, dat niemand dit ( normaal) kan bepalen en dat je er niet aan ontsnappen kunt door braaf te zijn.

Het conflict zit hem in het heen en weer gaan  tussen wat je weet en wat je wilt weten ( een aanrader hierover is het boek "4 maaltijden" van ?)

Om dood te begrijpen moet een mens beschikken over:

Object permanentie: iemand die weg gaat komt terug

Constantie:               iemand blijft dezelfde persoon ook als er andere omstandigheden zijn

Leven(loos)              het verschil kennen tussen een pop en zichzelf

Leven/dood             het verschil tussen leven en dood

                                 alle mensen en alle kinderen die nu leven gaan ooit dood

Val dood                  als iemand dat zegt, weten dat het niet gebeurd

Het is goed om dode dieren samen te begraven in de tuin, zodat het kind leert omgaan met de dood.

Rouwen betekent:

- achterlaten van een verloren ander

- je moet je kunnen onthechten

- vermogen om verder te kunnen leven met aspecten, symbolen, van die ander in zichzelf.

Het probleem bij verlies bij jonge kinderen is dat ze nog aan het hechten zijn en ze zich nog niet kunnen symboliseren en identificeren met een verloren persoon.

Hoe vroeger de kinderen een verlies lijden hoe ernstiger het later kan zijn

Er is nog geen hechting. Bij baby's zie je toch een depressief beeld.